Βοτανοθεραπεία είναι η χρήση βοτάνων για θεραπευτικούς σκοπούς, με ολι­στική αντιμετώπιση, ενώ για τον ίδιο σκοπό εργάζεται και η φυτοθεραπεια, αντιμετωπίζοντας μόνο την παθολογική πλευρά του ανθρώπου. Πρόκειται για μία από τις αρχαιότερες μεθόδους θεραπείας, γνωστή από τους προϊστορικούς χρόνους, αφού όπως λέγεται η βοτανοθεραπεία γεννήθηκε μαζί με τον άνθρωπο.

Λίγα μόλις χρόνια πριν, στη δεκεαετία του’ 60, τα μισά περίπου φάρμακα προέρχονταν από εκχυλίσματα φυτών, τα οποία στα μέσα της ίδιας δεκαετίας αντικαταστάθηκαν με χημικά. Σήμερα, όμως αρκετά από τα φάρμακα της παραδοσιακής ιατρικής, παρά την πληθώρα χημικών σκευασμάτων, εξακολουθούν να έχουν φυ­τική σύσταση, όπως η ασπιρίνη και η μορφίνη.

Η βοτανοθεραπεία όπως και η φυτοθεραπεια, αποσκοπούν στην εξισορρόπηση και υποστήριξη των λειτουργιών του ανθρώπινου οργανισμού, χρησιμοποιώντας τμήματα του φυτού ή εκχυλίσματα, στις απαιτούμενες δόσεις. Διαφορές ανάμεσα στη βοτανοθεραπεία και τη φυτοθεραπεια δεν υπάρχουν. Το αντικείμενο τους είναι το ίδιο, απλώς η φυτοθεραπεια αποτελεί την επιστημονική πλευρά της βοτανοθεραπείας, η οποία θεωρείται περισσότερο εμπειρική.

Υπάρχουν οι εξής τρόποι χρήσης των φυτών για θεραπευτικούς λόγους:

Αφέψημα:Χρησιμοποιούνται ξηραμένα σκληρά κομμάτια βοτάνου (κοπανισμένες φυτικές ουσίες, φύλλα, ρίζες, φλούδες, μίσχοι κ.λπ.) σε ανάλογο νερό, σε σι­γανή φωτιά, σε σημείο βρασμού.

Έγχυμα:Χρησιμοποιούνται μαλακά μέρη ξηρού βοτάνου (φύλλα ή άνθη), σε ήδη βρασμένο νερό, το οποίο φυλάσσεται σε δοχείο για 5-10 λεπτά.

Εκχύλισμα:Παρασκευάζεται με μικρή εξάτμιση νερού, οινοπνεύματος ή αιθέρα, μέσα στα οποία διαλύεται το βότανο.

Βάμμα: Παρασκευάζεται από φαρμακοποιούς με οινόπνευμα, μέσα στο οποίο αφήνεται το βότανο (σε αναλογία 1 μέρος φυτικής ουσίας, 10 μέρη οινόπνευμα), για αρκετές μέρες και σε θερμοκρασία δωματίου.

Σκόνη:Παρασκευάζεται ψιλοαλέθοντας το βότανο, το οποίο φυλάσσεται έπειτα σε καλά κλεισμένα δοχεία και μπορεί να γίνει χάπι. Για ευκολία μπορούν να χρησιμοποιηθούν έτοιμες κάψουλες του φαρμακείου.

Επίσης, τα βότανα μπορούν να χρησιμοποιηθούν και ως χυμός (πολτός με κο­πανισμένα βότανα και νερό, σουρωμένος), σιρόπι (κοπανισμένα βότανα με 10 γρ. νερό και 20 γρ. ζάχαρη), αλκολάτ (απόσταξη οινοπνεύματος και βοτάνου), αλκοο-λατύρ (καθαρό υγρό που προκύπτει από το αλκολάτ) και υδρολάτ (απόσταξη νερού και βοτάνου). Οι βοτανοθεραπευτές υποστηρίζουν πως το βάμμα είναι το πιο δραστικό, καθώς εμπεριέχει συμπυκνωμένες όλες τις ευεργετικές ιδιότητες των βοτάνων. Ακολουθούν οι κάψουλες, ενώ το έγχυμα και το αφέψημα ευεργετούν τον οργανι­σμό, αλλά απαιτούνται πολύ μεγάλες ποσότητες για να επιτύχουμε τα αποτελέσματα των άλλων μεθόδων.

Είναι εύκολο να βρεθούν βότανα στην αγορά, και μάλιστα βιολογικά. Σε περίπτωση χρήσης τους, η συμβουλή του γιατρού κρίνεται απαραίτητη. Ιδιαίτερα οι γυναίκες που είναι σε ενδιαφέρουσα αλλά και κατά τον θηλασμό θα πρέπει να μην παίρνουν βότανα που περιέχουν φυτοοιστρογόνα.